De zomervakantie is begonnen en Corona of niet, maar de Vlaming wil de komende weken zijn reiskriebels verzilveren en andere oorden verkennen dan zijn eigen kot. De online alternatieven worden terug opgeborgen, nu de koffers gepakt zijn. De landsgrenzen zijn grotendeels opnieuw geopend, en wat doen wij? Wij gaan met z’n allen onze bubbels verplaatsen om daar voor enkele dagen onbekommerd verder te “anderhalvemeteren”. Een pastorale gedachte! En bij het schrijven van deze woorden kwam onze veel te vroeg ontvallen idcollectiever Frans Van Kerckhove in het vizier. Zijn oeuvre heb ik steeds gelinkt aan dit bucolische begrip.

Frans stierf drie jaar terug op 23 juni 2017, maar zijn tekeningen en schilderijen blijven onze zinnen prikkelen. Tijd om hem even in herinnering te roepen en deze cyclus met een knipoog naar Frans af te sluiten. Vanzelfsprekend is de poëzie van zijn echtgenote, Cecile van Camp, hierbij een onlosmakelijke schakel. Want elk beeld van Frans laat zich lezen als een ontwapenend gedicht van haar hand, en vice versa: soms raadselachtig en indringend, soms vertederend en meditatief, altijd direct en trefzeker, maar vooral ook zuiver en kwetsbaar, van binnen naar buiten. Pastorale was tevens de titel van hun gezamenlijke presentatie in het id+center in november 2014 en verwees naar het gelijknamige gedicht van Cecile waarin zij melding maakt van hun verhuis uit de stad naar het platteland, naar een dorp waar de wind nooit hetzelfde lied in wilg en rietkragen zingt. Het landelijk karakter als indicatie werd van dan af hun richtingwijzer.

Wie pastorale zegt, denkt niet zozeer aan het literaire genre, het herdersspel dat vooral populair was in de renaissance en de Engelse romantiek, maar in de eerste plaats aan muzikale composities: de 6de symfonie van Ludwig van Beethoven, Johannes Brahms’ 2de symfonie, maar vooral het duet van Liesbeth List en Ramses Shaffy zal ieder wel in de oren klinken. Ook in het oeuvre van Frans Van Kerckhove stond de beleving van de natuur met alle zintuigen centraal en sprak een opvatting die zich niet enkel beperkte tot de visuele waarneming. Passie, gedrevenheid, bezetenheid, alles geven. Het leken wel Van Kerckhove’s codewoorden te zijn. Zijn beeldtaal impliceerde een herwaardering van het groots gevoel dat liefde is. Zijn taal was gebaseerd op beleving en doorleving, op een edele herkenning van de eenvoud uit onze omgeving en op herinnering. Zijn echtgenote Cecile van Camp, dichter, beaamt het trouwens in de vraag Waarom bomen, een onderwerp dat een sleutelpositie bekleedde in het oeuvre van beeldend kunstenaar Frans Van Kerckhove. 

Gesprek in Lucca

Zij vraagt:
“Waarom bomen?”
Ik aarzel niet. 
Slechts 4 woorden. 
“HIJ HEEFT ZE LIEF.”
Stilte.
Hij alleen,
kan in het wuivend ruisen,
de taal
van hun minnespel horen ...

C. Van Camp, 2006

Zijn werk is inderdaad een gedicht. De weerklank van een woord heeft dezelfde diepte als zijn grafisch lijn- en vormenspel of de vibraties van een aangehouden kleurtoon. Voor Frans Van Kerckhove kreeg de triomf van licht en kleur de chromatische resonantie van Mozart, Schubert, Mahler of Beethoven, toondichters die landschappen voor het oor neerzetten. Woorden, beelden, klanken werden bij hem in elkaar verstrengeld en door de herinnering afgerond tot een atmosfeer waarin een lichttoets of een kleurvlak een emotie werd. Het waren transcripties naar innerlijke landschappen die beantwoordden aan een eigen logica, verschuivingen naar een arcadische, imaginaire wereld van stilte, rust en vrede, van poëzie en nostalgie. De zesde symfonie van Beethoven wordt gewoonlijk de pastorale genoemd. Voor mij klinkt die pastorale jubel doorheen het hele oeuvre van Frans Van Kerckhove. De schilder als magiër. Het gewone maakte hij buitengewoon, het tijdsgebondene tijdloos. De retoriek verving hij door de taal van de stilte of zoals Paul Klee het indertijd uitdrukte : kunst geeft niet het zichtbare weer, maar maakt zichtbaar.