V.
Een laatste gesprek als een huivering,
- als doorzichtige glaswerkmuziek -
neemt het op voor de eenzame pianist,
pleit hem vrij van vermoedens en schuld,
van onwil, misleiding en list.
Het pleidooi weert hij af en de maat
recht zijn rug, hij komt op de vraag
en elk antwoord terug,
op de nood van het kind
met zijn ‘wat?’ en ‘waarom?’,
met zijn zeurend repetitief lied,
geeft toe als de wijze, na lang beraad,
zegt met deemoed: ‘Ik weet het niet’.

Christina Guirlande │laatste gedicht uit de cyclus, geschreven bij de “Metamorphosis” voor piano, Philip Glass, 1988 │opgedragen aan concertpianist Billy Pletinck

In tegenstelling tot wat velen wellicht zullen gedacht hebben, open ik deze nieuwe fotoreeks niet met enkele bladen uit het schetsboek van een beeldend kunstenaar, maar laat ik mij bekoren door de notities van auteur Christina Guirlande. Een omstandige motivatie van deze selectie kan ik niet inroepen. Gewoon een gangbare nieuwsgierigheid en representatieve keuze om op exploratie te gaan in het veelzijdige oeuvre van deze vaak bekroonde schrijfster van kinder- en jeugdboeken, novellen en essays, gedichten en vertalingen van o.a. werk van Emile Verhaeren, Achille Chavée en Rainer Maria Rilke. Deze nestor van onze vereniging dwingt ons aller respect af met haar taalkwaliteit, de secure weergave van ritme en klank, de speelse rijkdom aan betekenissen en de onuitputtelijke poëtische vindingrijkheid. De laatste dag van oktober is de titel van een literair project dat sedert 1988 door haar hoofd spookt en in feite haar opus magnum zal worden. Reeds meer dan 300 pagina’s vormen het verhaal dat, strikt volgens een opgezette structuur en research naar historische feiten, geografische entiteiten, biografische nota’s en fotoalbums, een stam van personages en chronologische gebeurtenissen, aangrijpend haar finale eindpunt krijgt. Hieruit zijn er een vijftal bladen geselecteerd.

Dit beeld geeft een grove schets weer van de inhoud van een romanhoofdstuk, dat gemiddeld een 10-tal bladzijden bestrijkt. Een amalgaam van krabbels, schrappingen en accenten voert de boventoon, maar moet in feite gelezen worden als een interview van de schrijver met zichzelf. Een innerlijke taal die bol staat van gedachtesprongen, een chaos van namen en feiten die enkel kan gelezen, ontcijferd en geordend worden door de auteur. Om zelf niet verloren te lopen in deze wirwar van woorden en losse zinnen, worden de behandelde passages gemarkeerd. Vraag blijft hoeveel ruimte de samenhang verdraagt, hoeveel onderscheid de eenheid binnen de ruwe schets, het denken, ervaren en schrijven teweegbrengt.

. 

Christina Guirlande is een auteur van de inhoud, maar ook van de vorm. In haar verhalen en dichtbundels hanteert zij telkens opnieuw een welbepaald vormprincipe, legt zij een op voorhand weldoordacht stramien vast. Verwijzingen naar natuur, mystiek en kunst zijn constanten, en vooral de gedachte aan de muziek speelt een cruciale rol in haar oeuvre. Zelf speelt zij niet onverdienstelijk piano en het is dan ook niet verrassend dat zij gaat grasduinen tussen partituren en liedteksten als mogelijke inspiratiebron. Beide foto’s zijn hiervan het bewijs. De eerste foto focust op de partituur van één van de vijf delen van Metamorphosis, een compositie voor piano-solo van Philip Glass, de Amerikaanse grootmeester van de minimal music. Het muziekwerk was ook de soundtrack van de film The Hours met Meryl Streep, Nicole Kidman en Julianne Moore in de hoofdrollen. En juist de ultieme somberheid en deprimerende sfeer die deze muziek uitstraalt in een indringend klankbord van wisselende gemoedsstemmingen, diepe verlangens en schrijnend verdriet, vormde voor Christina het perfecte decor als uitgangspunt. En om de intensiteit ervan nog beter te ervaren en te doorgronden, oefent zij het werkstuk in aan de piano. Een solitude die zwart-wit tussen haar vingers glijdt.

. 

Op deze bladen wordt de metamorfose van de notenbalk tot het taalbeeld daadwerkelijk toevertrouwd aan het papier. Zij richt haar geestesoog op die transpositie – aantekeningen en enkele regels van het schrijfproces – die zich al groeiend vol verwondering voltrekt. Als kijker leent zij mij haar ogen en oren. Haar auditieve en visuele beeldkracht helpen mij haar herinneringen om te buigen tot mijn poëtische beleving. Dit laatste gesprek als een huivering wordt voortaan begrepen als een equivalent van ware schoonheid.

Freddy Huylenbroeck │Hamme, 2020-12-10